كاظمی قمی:
آمریكا مانع شكل گیری دولت قوی و ارتش حرفه ای در افغانستان شد
به گزارش سیاسی سرکنسول پیشین ایران در هرات، آمریکا را مانع شکل گیری دولت قوی و ارتش حرفه ای و ملی در افغانستان ارزیابی کرد و اظهار داشت: اگر ارتش افغانستان آنگونه که باید نمی تواند با بی ثباتی مبارزه کند به سیاست های آمریکا بر می گردد که قدرت دفاعی و نظامی افغانستان را به خود وابسته کرده است.
با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، گروه طالبان بعد از ۲۰ درحال بدست گرفتن کنترل بخش های زیادی از مناطق و معابر مهم افغانستان است. ساختار و بافتار قومیتی، زبانی و مذهبی و همینطور دخالت سایر کشورها در امور داخلی افغانستان به همراه هجوم طالبان آینده خوبی را برای این کشور نوید نمی دهد بطوریکه ارزیابی دستگاه های اطلاعاتی آمریکا نشان میدهد دولت افغانستان امکان دارد ظرف ۶ ماه بعد از خروج نیروهای آمریکایی سرنگون شود که این مسئله باتوجه به پیروزی های اخیر طالبان محتمل بنظر می رسد.
خبرنگار سیاسی ایرنا روز جمعه در آستانه خروج نیروهای آمریکا و بدست گرفتن کنترل بخش هایی از افغانستان از جانب طالبان، نقش نیروهای داخلی و بین المللی در تحولات افغانستان و سناریوهای احتمالی آمریکا بعد از خروج نیروهایش، از حسن کاظمی قمی سرکنسول سابق ایران در هرات و سفیر سابق کشورمان در عراق سوالاتی را بیان کرد که در ادامه می خوانید.
ایرنا: چرا آمریکا به این نتیجه رسید از افغانستان بیرون برود و به طولانی ترین جنگ خود آخر دهد؟
حسن کاظمی قمی: تحولات افغانستان را باید در هم پیوندی با تحولات منطقه ای مورد توجه قرار دهیم. آمریکایی ها در این دو دهه در تغییرات منطقه نقش داشته اند بهمین دلیل جبهه مقاومتی ضد اقدامات آمریکا در منطقه هم شکل گرفت و آنچه که در منطقه رخ می دهد برآیند تحولات این دو جبهه است و به شکلی مسائل افغانستان هم بی ارتباط با تحولات منطقه ای نیست.
در این چارچوب، نیروی زمینی آمریکا که در افغانستان پراکنده بود به کشورشان بر نمی گردند بلکه در پایگاه هایی در قطر، کویت و پاکستان مستقر می شوند. آمریکا به دنبال این است که بخشی از نیروهای خویش را در آسیای مرکزی متمرکز کند، مفهوم آن این است که در طرح آمریکای ها خروج کامل و دائمی وجود ندارد بلکه در سناریوی طراحی شده آنها، افغانستان به شرایطی کشیده می شود که احساس کند باید آمریکایی ها برگردند ضمن این که بخشی از نیروهای خویش را در پایگاه های نظامی منطقه مستقر کرده اند علاوه بر این کنترل هوایی افغانستان را هنوز در اختیار خود دارند.
همچنین آمریکا تلاش می کند نیروهای نظامی ترکیه را در پوشش ناتو جایگزین نیروهای خود کند بعنوان مثال به بهانه امنیت فرودگاه های افغانستان همچون کابل این برنامه را اجرایی می کند که خود این مورد نقض سیادت و حاکمیت ملی افغانستان شمرده می شود.
بحث چرایی این خروج (آمریکا از افغانستان) به چند مولفه یا دلیل بر می گردد نخست به ناکامی های آمریکا در منطقه یعنی در افغانستان، عراق، سوریه، یمن و فلسطین بر می گردد که هزینه ها و تلفاتی سنگینی را متوجه آمریکایی ها کرد. آمریکا به دنبال این بود که با اجرای طرح خاورمیانه جدید، سلطه رژیم صهیونیستی بر منطقه را حاکم کرده و با جبهه مقاومت و جمهوری اسلامی برخورد کند که موفق نشد. دلیل دیگر این که آمریکا نیروهای خویش را از منطقه خارج می کند این است که به سبب ناکامی ها، صدمه پذیری خود در منطقه را بکاهد و همینطور بحران های اقتصادی و چالش های اجتماعی که هم اکنون در آمریکا وجود دارد سبب خروج نظامیان از افغانستان شده است.
بخش دیگری هم به تهدیدهای بین المللی که متوجه آمریکایی ها است بر می گردد. در استراتژی ۲۰۲۱ آمریکا به صراحت آمده است چالش بین المللی این کشور ابتدا چین و سپس روسیه است که آمریکایی ها هم اکنون با این تهدید جدی و سایر عوامل مواجهند.
مجموعه این عوامل آمریکا را به این موضع کشانده که بخشی از هزینه و خسارت را در منطقه همچون افغانستان بکاهد اما مفهوم کاهش نیروهای نظامی یا خارج کردن نیروهای زمینی و مستقر کردن در پایگاه های کشورهای همسایه به مفهوم این نیست که اهمیت افغانستان برای آمریکایی ها کم شده است. چون که آمریکا علاوه بر منافع نامشروعی که برای خود در جغرافیای افغانستان تصور می کند، این کشور را محل تقاطع و تنازع با سه رقیب خود یعنی چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران می بیند. این سه کشور همچنان برای آمریکا در اولویت هستند.
در نتیجه اهمیت افغانستان برای آمریکا برای برخورد با این سه حوزه کاسته نشده است حتی برعکس آمریکایی ها به دنبال شیوه و سناریو جدیدی هستند تا از افغانستان برای مقابله با این سه رقیب بهره بگیرند. ازاین رو دلیل و چرایی خروج آنها به این چند مبحث بر می گردد.
ایرنا: میراث و دستاورد فرهنگی، عمرانی و زیرساختی اشغالگران آمریکا برای مردم افغانستان در طول این مدت چه بود؟
کاظمی قمی: میراث ۲۰ ساله آمریکا این است که افغانستان امروز فاقد ثبات سیاسی، امنیت و زیر ساخت های اقتصادیست و تولید و توزیع مواد مخدر در اوج خود قرار دارد. حجم مواد مخدر بالای ۱۰ هزار تن است که ۹۰ درصد تولید تریاک و ۷۰ درصد تولید جهانی هرویین در اختیار افغانستان است.
میراثی که آمریکایی ها به جای گذاشتند بحران در ابعاد سیاسی، اقتصادی و امنیتی افغانستان است. دولت، ارتش و نیروی پلیس افغان امروز وابسته به نیروهای خارجی هستند. آمریکایی ها در طول این ۲۰ سال تلاش کردند نگذارند یک دولت قوی و ارتش حرفه ای و ملی شکل بگیرد. چونکه اگر یک دولت قوی مردمی و ارتش حرفه ای و ملی ایجاد می شد احتیاج به حضور نظامی خارجی نبود. در مقابل نیروهای برهم زننده امنیت که به سلاح های روز و به تجهیزات پیشرفته مجهز بودند شکل گرفت که یک نابرابری به وجود آورد.
همچنین خیلی از چالش های موجود در عراق، محصول سیاست و مدیریت رفتار آمریکایی ها است. در واقع آمریکایی ها به سبب این که تنها به منافع خود می اندیشند نه منافع ملت ها و کشورها، انتظاری بیشتر از این وجود نداشت و مسئله دیگر این که ارتش و پلیس افغانستان هنوز گرفتار فروپاشی نشده اند اما گرفتار کمبودهای زیادی هستند.
آمریکایی ها، ارتش افغانستان را در مسائل لجستیکی، آموزشی و سازماندهی و طراحی به خود وابسته کرده اند و به آنها اختیارات نداده اند و خودشان وارد عمل می شدند. آمریکایی ها ارتشی را شکل دادند که به جای این که ملی باشد و نیروهای جهادی، مقاومت و مردمی وارد آن شوند نیروهای جویای کار در آن وارد شدند و این خیانتی است که امریکایی ها انجام دادند.
زمانی که آمریکایی ها در ۲۰۰۱ خواستند طالبان را سرنگون کنند به مجاهدانی که برابر ارتش سرخ جنگیدند و قهرمانان ملی بودند گفتند برابر طالبان مبارزه کنند. پس از سرنگونی طالبان، آمریکایی ها که می خواستند رژیم سیاسی، پلیس و ارتش جدید تشکیل دهند به همین مجاهدان افترا جنگ سالار زدند و گفتند جنگ سالار نمی تواند در دولت و ارتش باشد.
دلیل این که امروز ارتش افغانستان آنگونه که باید نمی تواند با بی ثباتی مبارزه کند به سیاست های آمریکا بر می گردد که قدرت دفاعی و نظامی افغانستان را به خود وابسته کرده است.
ایرنا: پیشروی طالبان می تواند فراتر از مرزهای افغانستان باشد؟
کاظمی قمی: طالبان مدعی است اصل عدم دخالت در امور داخلی کشور و تمامیت ارضی را به رسمیت می شناسند و قصد ندارند به کشورهای دیگر تعرض کند و حالا هم در پیشروی هایی که در داخل افغانستان انجام می دهد ادعا می کند این پیشروی ها نظامی نیست بلکه استقبال مردم مناطق از طالبان است.
مساله ای که وجود دارد این است که شیوه نظامی گری، چاره بحران افغانستان نیست و نظامی گری منجر به تشدید درگیری های نظامی، جنگ داخلی و بی دولتی در افغانستان می شود. بر این اساس این روش و سناریو کاملاً مغایر با منافع مردم افغانستان و تمامیت ارضی و استقلال این کشور است که خواسته و طراحی آمریکایی ها است.
حتی اگر طالبان این مورد را نخواهند و بگویند با آمریکا هماهنگ نیستیم این مسیری است که منجر به جنگ داخلی خواهد شد. اما سوال اینجاست که آیا پیگیری این وضعیت طالبان را به یک حکومت می رساند؟ که این هم اتفاق نخواهد افتاد. چونکه هم اکنون ادعای طالبان برای حکومت مبتنی بر خواسته و رای مردم نیست. ازاین رو این مسئله قابل پیشبینی است که ادامه نزاع و پیشروی ها به جنگ داخلی منجر خواهد شد و طالبان را هم به حکومت نخواهد رساند. این وضعیت چیزی است که آمریکایی ها دنبال می کنند و می خواهند بر افغانستان حاکم کنند.
ایرنا: طالبان با این مختصات فکری مورد تایید جامعه جهانی قرار می گیرد و به رسمیت شناخته می شود و آیا مذاکره برخی کشورها با طالبان را میتوان به منزله به رسمیت شناختن آن عنوان کرد؟
کاظمی قمی: سوال اینجاست که با این وضعیت اگر طالبان با شیوه نظامی گری همه سرزمین افغانستان را بگیرد و یک دولت و نظام سیاسی که در خلال این ۲۰ سال با همه مشکلات شکل گرفته را سرنگون کند، مطلوب جامعه جهانی خواهد بود یا خیر؟ به نظر من با این مورد با چالش جدی رو به رو خواهد بود و این شیوه نظامی نباید تداوم پیدا کند.
آنچه که اهمیت دارد موضع جمهوری اسلامی است که در عمل هم نشان میدهد که چاره بحران افغانستان را نظامی نمی داند و این چاره را مردود می داند و اعتقاد دارد که باید از راه گفت وگوهای بین الافغانی بحران افغانستان حل شود. ابتکار چند روز گذشته جمهوری اسلامی که هیات هایی از حاکمیت، گروه جهادی و طالبان در تهران حضور داشتند و جمهوری اسلامی خواستار این بود که مشکل را از راه مذاکرات حل کند، بهترین روشی است که از نظر جمهوری اسلامی باید دنبال شود.
البته در این خصوص گفت وگوهای منطقه ای هم باید این مورد را تقویت کند. کشورهایی مثل روسیه، پاکستان و ایران که در همسایگی افغانستان هستند باید این نوع گفت وگوهای بین الافغانی را تشویق کنند تا جایگزین درگیری ها و خشونت شود چونکه مردم افغانستان در طول این بیست سال خسارت های سنگینی را دیدند و ادامه این مسیر هم سبب صلح و آرامش در افغانستان نخواهد شد.
گفت وگو از شیما علایی کاشانی
منبع: سیاسی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب