افشای برنامه ماهواره ای هوافضای سپاه پاسداران
به گزارش سیاسی، تسنیم نوشت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سال 1395 تصمیم به فعالیت در حوزه پرتاب های فضایی گرفت و تا حالا 3 ماهواره در مدار قرار داده است اما این تازه ابتدای راه فضایی سپاه است و پرتاب های سنگین تر و مرتفع تری در دستورکار است.
سومین نسخه از ماهواره نور (با نام نجم) توسط پرتابگر قاصد که هر دو متعلق به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اند، در هفته گذشته با موفقیت پرتاب شد و در مدار قرار گرفت، این پرتاب برای نخستین بار در حضور تعدادی از افراد غیرنظامی شامل دانش آموزان و دانشجویان انجام شد که علاوه بر اطمینان دست اندرکاران به اجرای موفق، تجربه بسیار خوبی برای نوجوانان و جوانان مشتاق این حوزه بود.
روز گذشته تا قبل از ورود بازیگر جدید به عرصه فضایی کشور یعنی نیروی هوافضای سپاه، برنامه فضایی کشور بر دوش ماهواره برهای ساخت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بود.
این مجموعه تا قبل از سال ۱۳۹۹ ماهواره بر دو مرحله ای سوخت مایع سفیر-۱ و دو مرحله ای سوخت مایع سیمرغ (سفیر-۲) را توسعه داده بود. سفیر-۱ بگفته سخنگوی بخش فضایی وزارت دفاع موفقیت نسبی ۵۰ درصدی داشت و توانسته بود از بهمن ۱۳۸۷ ماهواره های امید، رصد-۱، نوید علم و صنعت و فجر را با موفقیت در مدار قرار دهد و به همین میزان عملکرد ناموفق هم داشت.
در نهایت با معرفی ماهواره بر سه مرحله ای ذوالجناح، بازنشستگی سفیر-۱ که ماهواره بری با طول ۲۲ متر و جرم برخاست حدود ۲۶ در نهایت توان ارسال محموله ۵۰ کیلوگرمی به مدار ۲۵۰ کیلومتری را داشت رسماً اعلام گردید.
سیمرغ به عنوان نمونه سنگین تر بجای قطر مرحله اول ۱.۲۵ متری سفیر-۱ دارای قطر ۲.۴ متر بود و قرار بود بتواند محموله های تا ۲۵۰ کیلوگرم را در مدار تا ۵۰۰ کیلومتر قرار دهد.
آزمایش های پرتاب سیمرغ از سال ۱۳۹۵ شروع شد که شامل حمل ماهواره های طلوع و ظفر و آت ست هم بود اما با وجود بهتر شدن هر پرتاب سیمرغ نسبت به پرتاب قبلی، این ماهواره بر تا کنون موفق به تزریق بطورکامل صحیح ماهواره در مدار نشده است.
نحوه برخورد دولت تدبیر و امید با صنعت فضایی کشور و برداشتن خیلی از حمایتها از آن و کاهش شدید بودجه و قلع و قمع کردن این صنعت و حتی پایین کشیدن ماهواره بر آماده پرتاب از روی سکو، جلوه هایی از شرایط حوزه فضایی در آن زمان بود.
مجموعه این موارد و عقب افتادگی بسیار شدید صنعت فضایی از برنامه مصوب شده برای آن در بالاترین سطح مدیریتی کشور سبب شد تا سپاه از سال ۱۳۹۵ تصمیم به فعالیت در حوزه پرتاب های فضایی بگیرد. البته نیروی هوافضای سپاه در زمان حیات شهید حسن طهرانی مقدم هم برنامه فضایی با ماهواره بر چند مرحله ای سوخت جامد قائم را داشت که توان ارسال محموله به مدارهای بسیار بالا را هم داشت اما شهادت ایشان سبب شد تا مدتی وقفه و سپس بازنگری در برنامه فضایی سپاه رخ دهد.
در حدود سه سال بعد از تصمیم سپاه به احیای فوری برنامه پرتابهای فضایی، متخصصان این نیرو برمبنای موشک های سوخت مایع موجود در انبارها که قابلیت اطمینان آنها اثبات شده بود، حاملی را توسعه دادند که در فروردین ۱۳۹۸ محموله آزمایشی به نام نبأ را به فضا فرستاد. این محموله دارای دوربین ساده و تجهیزات انتقال داده بود و نشان داد که حلقه های زنجیره یک پرتاب سالم فضایی و زیرسامانه های تعبیه شده در خود محموله چه حدی عملکرد داشته و تا چه حد مطابق انتظار کار کرده اند.
تصویر ارسالی از نبأ از ساحل شرقی دریای خزر که در نمایشگاه دائمی نیروی هوافضا نصب شده است شیرینی یک پرتاب آزمایشی موفق را در کام متخصصان پایدار کرد. اما سپاه تصمیمی بر رسانه ای کردن این موفقیت نداشت و فعالیتها بصورت چراغ خاموش ادامه پیدا کرد تا حدود یکسال بعد که سپاه نخستین ماهواره نظامی کشور در رده سبک را به نام نور-۱ با ماهواره بر قاصد با موفقیت کامل در سوم اردیبهشت ۱۳۹۹ در مدار ۴۲۵ کیلومتری تزریق کرده و چندین رکورد جدید را یکجا به ثبت رساند.
در ۱۷ اسفند ۱۴۰۰ هم ماهواره نور-۲ به مدار ۵۰۰ کیلومتری توسط همین پرتابگر قاصد منتقل شد که چند ماه بعد برخی از تصاویر ارسالی آن به نمایش عمومی درآمد و نشان داد که نور-۲ دارای دقت تصویربرداری در حدود ۱۰ تا ۱۵ متر است. این پرتاب نشان داد که ماهواره بر ۱۸ متری و ۱۸ تنی قاصد دارای قابلیت اطمینان مناسبی است. قاصد در مرحله اول خود از بخش پیشران موشک های قدر بهره برده و در مرحله دوم موتور سوخت جامد سلمان مجهز به نازل متحرک و در مرحله سوم هم یک موتور سوخت جامد کروی مجهز به رانشگرهای گازی برای تنظیم دقیق سرعت و زاویه تزریق محموله را به کار می گیرد.
امروز در تاریخ ۵ مهر ۱۴۰۲ نیروی هوافضای سپاه ماهواره نور-۳ را با موفقیت کامل و در مقابل چشمان ناظران به فضا ارسال کرد و این ماهواره هم بطور موفق در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. این پایین تر بودن مدار نسبت به نور-۲ نشان می داد که نور-۳ سنگین تر از نمونه قبلی است و احیانا مجهزتر هم هست.
بگفته مسئولان نیروی هوافضا، نور-۳ مجهز به دوربینی با تفکیک تصویر ۲.۵ برابر بهتر از نور-۲ است که بطور تقریبی دقت بهتر از ۵ متر را نتیجه می دهد. گفته می شود این ماهواره در حدود ۷ کیلوگرم سنگین تر از نور-۲ است و به ادوات جمع آوری داده و شنود سیگنالی متفاوتی نسبت به نور-۲ و ۱ مجهز شده است. نور-۳ به زیرسامانه های جدیدتری مجهز شده است که عملکرد آنرا نسبت به نمونه های قبلی بهبود می بخشد همچون می توان به پایدار شدن کامل ماهواره در نخستین دور چرخش به دور زمین اشاره نمود که در نمونه های قبلی چندین دور چرخش لازم داشت. همین طور پروسه فوق در نور-۳ بطور بطورکامل خودکار و بی نیاز از ارسال فرامین زمینی انجام شده است که پیشرفت قابل توجهی شمرده می شود.
طبق برخی گفته ها از حاضران در محل پرتاب که در فضای مجازی انتشار یافته است، نور-۳ جرمی در حدود ۳۲ کیلوگرم دارد که همین عدد توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه به نوع دیگری بیان شده است. در هر صورت نور-۳ با جمع بندی تجربیات نبأ و نور-۱ و ۲ با قابلیتهای بالاتر و برای گرفتن تصاویر کاربردی تر به مدار ارسال شده و مقرر است این مسیر در آینده هم ادامه داشته باشد.
لازم به ذکر است که تصاویر انتشار یافته از نور-۲ که شامل برخی نواحی داخل کشور و نیز تصویری از پایگاه نیروی دریایی ارتش آمریکا در بحرین بود نشان داد که تصویربرداری ماهواره نور-۲ با دقت مناسبی انجام شده و داده های آن برای شناسایی آخرین تغییرات نواحی در زمان کوتاه بسیار مفیدست.
ماهواره های نور باتوجه به مدار استقرار دوره گردشی در حدود ۹۰ دقیقه به دور زمین دارند که با افزایش مدار هرچند زمان حضور ماهواره روی هر منطقه بیشتر می شود اما مدت زمان بروزرسانی تصاویر از مناطق مختلف توسط آن فقط با اتکا به پایگاه های داخل مرزهای کشور هم بیشتر خواهد شد.
با کاهش مدار دوره تناوب حرکتی کم شده اما عمر عملیاتی ماهواره هم به جهت قرارگیری در معرض مولکول های هوا کاهش پیدا می کند که نیاز به رانشگرهایی برای بازیابی ارتفاع یا پذیرفتن عمر کوتاه ماهواره را در پی دارد.
در هر صورت سپاه هم اکنون با هر بهبود و ویرایش ماهواره های نور درحال تکمیل تجربیات و ورود به فاز بهره برداری عملیاتی بیشتر و جدی تر از داده های فضاپایه است. امری که در ادامه برنامه فضایی سپاه هم با تقویت فناوری ها و بهره برداری از ماهواره برهای قوی تر گسترش خواهد یافت.
فردا برنامه فضایی سپاه با به کارگیری ساختار جدید و استفاده تلفیقی از پیشرانهای سوخت مایع و جامد سومین پرتاب موفق خودرا به ثبت رساند. پرتاب جدید نیروی هوافضا سپاه نشان داد که عزم این نیرو برای رسیدن به توانایی استفاده کاربردی از فناوری فضایی بسیار جدی است. تصورات پیشین برخی مسئولان کشور که فناوری فضایی را فقط عرصه ای برای پیشرفت دانش یا ارسال تعدادی پیام به فضای لایتناهی و یک داشته لوکس در ویترین افتخارات کشور می دانستند یا آنرا فقط ابزاری برای امتیازگیری در مذاکرات سیاسی قلمداد می کردند، سبب شده بود تا نیروهای مسلح کشور از کاربردهای این عرصه برمبنای توان بومی تا حدود بسیار زیادی محروم بمانند.
سومین پرتاب موفق با ماهواره بر قاصد هم نشان داد که حلقه های زنجیره توانمندی فضایی سپاه از ساخت ماهواره و ماهواره بر تا پایگاه پرتاب و ایستگاه زمینی کنترل و تبادل داده برمبنای ماهواره بر قاصد تثبیت شده و این حامل فضایی با نمایش قابلیت تکرارپذیری می تواند با توالی نزدیک تری به مأموریتهای فضایی ارسال شود.
اما در ادامه نیروی هوافضای سپاه قصد به کارگیری ماهواره بر جدیدی به نام قائم۱۰۰ را دارد که در مرحله اول بجای پیشران سوخت مایع، از پیشران سوخت جامدی به نام رافع استفاده می نماید که آن هم محصولی جدید از نیروی هوافضای سپاه با رانشی حدودا دو برابری نسبت به قاصد در مرحله اول است. مرحله دوم و سوم قائم۱۰۰ مشابه قاصد است که تا کنون چند پرتاب موفق را پشت سر گذاشته اند.
با قائم۱۰۰ امکان ارسال محموله های سنگین تری به مدار ممکن می شود. موتور رافع تا حالا دستکم یک آزمایش ایستا (استاتیک) زمینی را در سال ۱۴۰۰ و یک پرتاب آزمایشی را هم در سال ۱۴۰۱ تجربه کرده است و امید می رود تا در پرتاب آزمایشی بعدی تمامی مراحل کاری آن با موفقیت تثبیت شوند.
قائم۱۰۰ امکان ارسال چند ماهواره کوچک به مدار را هم در یک پرتاب دارد، امری که توسط سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه بعد از پرتاب اخیر قاصد به آن تصریح شد تا به این وسیله تمرینی برای منظومه سازی ماهواره ها صورت پذیرد. منظومه سازی ماهواره ها برای توسعه هرچه بیشتر قابلیت شبکه سازی و گسترش پوشش ماهواره ها روی مناطق مختلف کره زمین بسیار مورد نیاز است.
در ادامه مقرر است توسعه ماهواره برهای قائم تا قائم۱۲۰ ادامه یابد که این نمونه با هدف ارسال محموله به مدار زمین آهنگ (ژئوسنکرون) در دست طراحی است. در این مدار ماهواره ها نسبت به زمین تغییر موقعیت نسبی ندارند و عملاً نسبت به آن حالت ثابت دارند که سبب پوشش دائمی روی یک منطقه می شود و کاربردهای مخابراتی بسیار مهمی برای کاربران خواهد داشت.
امید می رود با پیگیری هرچه زودتر، برنامه فضایی نظامی سپاه مستقل از سایر بخشها به راه خود ادامه دهد تا بخشهای دفاعی کشور بتوانند از مزیتهای فناوری های فضاپایه برای توسعه قدرت نظامی کشور بهره گیرند.
2727
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب